Грипп турында 7 сорауга җавап.
Россия кулланучылар күзәтчелеге идарәсе сентябрь башында гриппка каршы вакцинация кампаниясе ачылуын искә төшерә. Сентябрьдән ноябрьгә кадәрге чор гриппка каршы прививка ясау өчен иң кулай вакыт, чөнки кирәкле иммунитет формалашсын өчен, авырулар күтәрелә башлаганчы 3-4 атна кала прививка ясарга кирәк.
1. Узган ел грипп белән авырган булсагыз, быел гриппка каршы вакцина ясатырга кирәкме?
2021-2022 сезонында Россиядә грипп әйләнеше 2020-2021 ел сезоны белән чагыштырганда күпкә югарырак иде һәм аның масштабы covid-19 пандемиясенә кадәрге дәрәҗәгә якынлашты. Әйләнештә А(H3N2) гриппы өстенлек итте һәм В тибындагы грипп вируслары һәм А(H1N1)pdm09ны вируслары ешрак күзәтелде.
Быел хәл җитдирәк булырга мөмкин, чөнки яңа А/N3N2 - А/ Дарвин/9/2021 грипп вирусы һәм Victoria В/Austria/1359417/2021 вирусы килер дип көтелә.
Моннан тыш, дөньяда 2009-2010 елларда пандемия китереп чыгарган (А/H1N1/pdm2009) («дуңгыз» гриппы) грипп вирусы штаммнары әйләнештә дәвам итә. Бу куркыныч вирусларның берсе булып санала, чөнки ул бик каты авыруга һәм вируслы пневмониягә китерергә мөмкин.
Көньяк ярымшарда грипп эпидемиясе 2022 елда иртәрәк - апрель урталарында ук килде. Россиягә дә октябрьдә үк килү ихтималы бар. Грипп сезонында берьюлы ике инфекция — COVID-19 һәм грипп алу куркынычы барлыгын онытмаска кирәк, шуңа күрә сәламәтлегегез турында алдан кайгырту һәм вакытында прививка ясау яхшырак.
2. Быел гриппка каршы вакциналар составына нинди штаммнар керәчәк?
Быелгы вакциналарның штамм составы сизелерлек үзгәрде — тривалентлы вакцинада узган сезон вакцинасына кертелгән өчесенең икесе, тетравалент - ике штаммына алыштырылды. Яңартылган вакциналар составына, Бөтендөнья сәламәтлек саклау оешмасы тәкъдимнәре буенча, киләсе эпидемия сезонында көтелә торган вируслар штаммнарының антигеннары кертелгән: А/N3N2 - А/ Darwin/9/2021 һәм Victoria в/Austria/1359417/2021, А(Н1N1) вирус антигены pdm09 - а/Виктория/2570/2019 үзгәрешсез калды, чөнки 2009 елдан башлап, 2009 елдагы А(Н1N1) Pdm09 пандемик вирусына охшаган штаммнар, халык арасында актив әйләнешен дәвам итә.
3. Тривалент һәм тетравалент гриппка каршы вакциналар ничек аерыла?
3 валентлы вакцинага А тибындагы грипп вирусына, /H1n1i a/H3N2 типларына караучы, В тибындагы Виктория яки Ямагата грипп вируслары антигеннары керә. Билгеле булганча, В тибына керүче грипп вирусына каршы вакцина башка тип грипп вирусларына да каршы тора ала. Соңгы елларда Виктория линиясе тривалент вакциналар составына керә. Аерым эпидемия сезоннарында А/H1N1 һәм А/H3N2 тибындагы грипп вируслары - Виктория яки Ямагата кергән яңа төр В тибындагы вакциналар эшләделәр. Мондый ышанычлы вакцина грипптан саклый дип санала. Ләкин бу эпидемия сезонында Виктория линиясенең өстенлеген фаразлыйлар, шуңа күрә тривалент вакциналар шулай ук эффектив булачак.
Безнең илебездә җитештерелә торган, барлык гриппка каршы вакциналар ел саен Бөтендөнья сәламәтлек саклау оешмасы киңәшләренә туры килүе өйрәнелә нәтиҗәле һәм куркынычсыз булуы раслангач кына кулланылышка тапшырыла.
4-нче валентлы вакциналарда түбәндәге антигеннар бар:
А/Виктория/2570/2019 (H1N1)pdm09-охшаш вирус яки A/Wisconsin/588/2019 (H1N1)pdm09-охшаш вирус;
А/Дарвин/9/2021(H3N2) - охшаш вирус,
B/Austria/1359417/2021 (B/Виктория линиясе) - охшаш вирус
B/Phuket/3073/2013 (B/Yamagata линиясе) - охшаш вирус.
3 валентлы вакциналарда түбәндәге антигеннар бар:
А/Виктория/2570/2019 (H1N1)pdm09-охшаш вирус яки A/Wisconsin/588/2019 (H1N1)pdm09-охшаш вирус
А/Дарвин/9/2021(H3N2) - охшаш вирус
B/Austria/1359417/2021 (B/Виктория линиясе) - охшаш
4. Әгәр мин гриппка каршы вакцина ясаткан булсам, коронавирус белән авырмыймы?
Бу төрле инфекцияләр һәм төрле вируслар. Грипп һәм covid-19дан саклану өчен коронавирустан да, грипптан да прививка ясарга кирәк. Әгәр дә сез гриппка каршы прививка ясаган булсагыз, коронавируска каршы прививканы бер айдан соң гына ясатырга ярый. Онытмагыз, грипп һәм covid-19 белән бер үк вакытта авырсагыз, сулыш инфекциясенең авыррак формаларына китереп чыгара һәм куркыныч нәтиҗәләргә китерергә мөмкин.
Грипп һәм COVID-19 клиник картинасы буенча бере-берсенә охшамаган, бу лаборатор нәтиҗәләре билегеле булмыйча дәвалау да авыр булып тора. Аерым патологиясе булган кешеләр өчен аеруча да куркыныч.
5. Грипп һәм covid-19 ка каршы прививкаларны берьюлы (бер көн) ясатырга мөмкинме?
COVID-19 вакцинасын салдырган кешегә нишләргә? Әгәр дә бер генә прививканы да ясарга өлгермәгән кеше өчен ничек уңай була?
Гриппка һәм covid-19га бер көнне прививка ясарга мөмкин. Әгәр бер инфекциядән генә ясалса, икенчесенә ким дигәндә бер айдан соң гына прививка ясарга кирәк, бу йогышлы авыруларга каршы тулы иммунитет булдыру өчен шулай эшләнә.
6. Гриппка һәм пневмониягә каршы (бер көн) бер үк вакытта прививка ясарга мөмкинме?
Әйе, риск төркемнәренә керүчеләргә (мәсәлән, картларга) грипп һәм пневмококк авыруына каршы бер үк көнне прививка ясарга мөмкин.
7. Гриппка каршы беренче чиратта кемгә прививка ясарга кирәк?
Гриппка каршы, барыннан да элек, әлеге инфекциянең риск төркеменә керүчеләргә прививка ясарга киңәш ителә. Бөтендөнья прививкалар календаре буенча, бу контингентка: 6 айдан соңгы балалар, 1-11 сыйныф укучылары, һөнәри белем бирү оешмаларында һәм югары белем бирү мәгариф оешмаларында укучылар, аерым һөнәрләр һәм вазыйфалар буенча эшләүче олылар (медицина һәм мәгариф оешмалары, транспорт, коммуналь өлкә һәм хезмәтләр күрсәтү өлкәсе хезмәткәрләре), вахта ысулы белән эшләүче затлар, хокук саклау органнары һәм дәүләт контроль органнары хезмәткәрләре социаль хезмәт күрсәтү оешмалары һәм күпфункцияле үзәкләр хезмәткәрләре, дәүләт граждан һәм муниципаль хезмәткәрләр, йөкле хатыннар, 60 яшьтән өлкәннәр, хәрби хезмәткә чакырылырга тиешле затлар, хроник авырулар, шул исәптән үпкә, йөрәк-кан тамырлары авырулары белән авыручылар, метаболик кимчелекле кешеләр һәм симерү чиренә бирешүчеләр керә.