Террорчылык акты вакытында халык арасында паника булганда үзеңне ничек тотарга

Кайбер тикшеренүчеләр халык төркеме — үзенчәлекле биологик организм, дип саный. Ул үз законнары буенча эш итә һәм аерым өлешләрнең мәнфәгатьләрен, шул исәптән аларның сакланышын да һәрвакытта да исәпкә алмый.

Бик еш халык төркеме аны барлыкка китергән стихияле бәла-каза яки авариядән дә куркынычрак була. Әмма ул альтернатив чишелешләр эзләми һәм үз чишелешенең нәтиҗәләрен күрми, кайчакта алар янгыннар өчен хас булган очрак-һәлакәткә дучар ителгән зур биеклектән сикерү кебек төп нәтиҗәләрне дә күрми. Халык төркеме күп очракта, шул исәптән террорчылык акцияләрен башкарганда да формалашырга мөмкин.

Халык төркемен кискен командалар, куркыныч булмауга кайнар инану һәм хәтта паникерларны ату куркынычы, шулай ук көчле эмоциональ тормоз яки могҗиза туктата ала. Җыелганнарның ышанычын казанган көчле ихтыярлы кешегә вакыйгаларның драматик үсешен булдырмый калу очракларын нәкъ менә могҗизаларга кертергә кирәк.

Күп кенә махсус белешмәләр паника башлаучыны физик басуны катгый рәвештә тәкъдим итә. Чөнки башланган психологик янгынны чик кую, соңыннан хәрәкәткә килгән халык төркемен туктатуга караганда, күпкә җиңелрәк.

Лидерга кичекмәстән үзенә ярдәмчеләр табарга кирәк, алар «халык төркемен таратырга» тиеш, кайчакта — кулларын тотып һәм кычкыра-кычкыра. Халыкның төп психологик картинасы түбәндәгечә: интеллектуаль башлангычның кимүе һәм эмоциональ башлангычның артуы. Инандыручанлыкның кискен үсүе һәм индивидуаль фикерләүгә Сәләтнең кимүе.

Халык төркеменә лидер яки нәфрәт объекты кирәк. Ул рәхәтләнеп буйсыначак яки туздырачак. Халык төркеме коточкыч рәхимсезлеккә дә, үз-үзен корбан итүгә дә сәләтле, шул исәптән лидерның үзенә карата да. Нәрсәгәдер ирешкәч, халык бик тиз тыны бетә. Төркемнәргә бүленгән кешеләр тиз арада аңына киләләр һәм үз-үзләрен тотышларын һәм барган хәлләрне бәяләүне үзгәртәләр. Урам (бигрәк тә сәяси–социаль) халык тормышында витринага беренче таш һәм беренче кан кебек элементлар бик мөһим. Бу баскычлар халыкны принципиаль рәвештә башка куркыныч дәрәҗәсенә чыгарырга мөмкин, анда коллектив җавапсызлык халык төркеменең һәр әгъзасын җинаятьчегә әверелдерә. Мондый халык арасыннан кичекмәстән китәргә кирәк. 

Террорчылыкка каршы милли комитет

Халык арасында ничек исән калырга?

Иң яхшы кагыйдә-аны читләтеп үтү!!! Әгәр бу мөмкин булмаса, берничек тә халык төркеменә каршы бармаска. Әгәр халык сезне мавыктырган икән, аның үзәгеннән дә, читеннән дә качарга тырышыгыз. Юлдагы хәрәкәтсез нәрсәләрдән читкә тайпылыгыз, югыйсә сезне сытып бетерергә мөмкиннәр. Бернәрсәгә дә кулларыгыз белән ябышмагыз, аларны сындырулары мөмкин. Мөмкинлек булса, төймәгез. Югары каблуки ала бәясе сезгә тормыш, ничек һәм развязанный шнурок. Сумканы, зонтикны һ. б. ташлагыз.

Әгәр дә сезнең нәрсәдер төшкән икән (теләсә нәрсә), берничек тә күтәрергә тырышмагыз-тормыш кыйммәтрәк. Тыгыз төркемдә үз-үзеңне дөрес тотканда егылу ихтималы кысылу ихтималы кебек үк зур түгел. Шуңа күрә диафрагманы йозакка беркетелгән куллар белән күкрәгегезгә куеп саклагыз. Арттан этелүләрне терсәкләрдә кабул итәргә, диафрагманы кулларны киеренкелек белән сакларга кирәк. Халык төркеменең төп бурычы-егылмау. Әгәр шулай да егылгансыз икән, башыгызны кулларыгыз белән сакларга һәм кичекмәстән торырга кирәк. Бу бик кыен, ләкин аякларыгызны тиз генә үзегезгә таба тартсагыз, төркемләшсәгез һәм сикереп торып карасагыз, килеп чыгуы да ихтимал.

Тыгыз төркемдә тездән күтәрелеп булмас — сезне гел бәреп төшерәчәкләр. Шуңа күрә бер аяк белән (тулы табан белән) җиргә терәлергә һәм, халык төркеменең хәрәкәтен файдаланып, кинәт бөгелергә кирәк. Әмма, шуңа да карамастан, торырга бик кыен, беренчел саклану чаралары һәрвакыт нәтиҗәлерәк. Бу универсаль кагыйдә, сүз уңаеннан, «толпа»вәзгыятенең башына тулысынча карый. Концертта, стадионда сез ничек чыгачагыгызны алдан ук исәпләп карагыз (кергән юл белән һич тә мәҗбүри түгел). Сәхнә янында, чишенү бүлмәсендә һ.б. булмаска тырышыгыз — «вакыйгалар үзәгендә». Стеналардан (бигрәк тә пыяла стеналардан), бүлгеләрдән, челтәрләрдән сакланыгыз.

Шеффилд (Англия) стадионында рагедия күрсәткәнчә, һәлак булганнарның күбесе халык төркеме тарафыннан киртә стеналарында изелгән. Әгәр паника террорчылык акты аркасында башланган икән, хәрәкәтегез белән тәртипсезлекне көчәйтергә ашыкмагыз: хәлне бәяләү һәм дөрес карар кабул итү мөмкинлегеннән мәхрүм итмәгез. Моның өчен аутотренинг һәм экспресс–релаксация алымнарын кулланыгыз. Менә гади алымнар, шулардан үзеңә иң якыннарын сайларга кирәк. Тигез сулыш үз-үзеңне тигез тотарга ярдәм итә. Берничә тапкыр сулыш алыгыз. Ниндидер зәңгәргә карагыз яки бай зәңгәр фонны күз алдына китерегез. Бу турыда бер генә секундка уйланыгыз.

Башланган эмоциональ сум-зыгыны киметү өчен, үз-үзеңә (яхшырак кычкырып), мәсәлән:" Коля, син мондамы?». Һәм ышаныч белән: "әйе, мин монда!!!». Үзегезне телевизион камера итеп күз алдына китерегез, ул барысына да бераз яннан һәм биеклектән караячак. Үзегезнең хәлне чит кеше дип бәяләгез: бу кеше урынында сез нәрсә эшләр идегез? Масштаб тойгысын Үзгәртегез. Мәңгелек болытларга карагыз. Көч аркылы елмаегыз, көтелмәгән уй яки истәлек белән куркуны бутагыз. Әгәр халык тыгыз, ләкин хәрәкәтсез икән, аннан психосоциаль алымнар кулланып чыгарга, мәсәлән, авыру, исерек, акылдан шашкан булып кыланырга, сезгә күңел болганган кыяфәт күрсәтергә һәм башкалар. Кыскасы, үзеңне үз-үзеңне тота белергә, мәгълүматлы булырга һәм импровизацияләргә мәҗбүр итәргә кирәк.

Материал бирелде: «Красноярск краеның Гражданнар оборонасы, гадәттән тыш хәлләр һәм янгын куркынычсызлыгы буенча укыту-методик үзәге» край дәүләт казна мәгариф учреждениесе тарафыннан террорчылыкка каршы милли комитет Адрес: 660100, Красноярск шәһәре, Пролетар ур., 155